آفت زنبور زرد برای کلنی ها

چگونگی خسارت زنبور زرد به کندو

اصولاً زنبور برای جمع‌آوری غذا مجبور است با کار و فعالیت زیاد منبع غذای مناسبی را پیدا کرده و استفاده نماید اگر در این میان منبع غذایی عسل باشد فعالیت زنبور فوق‌العاده افزایش می‌یابد.
زنبورهای زرد بعد از شناسایی دریچه پرواز کندوها و همچنین پشت کندوها به دنبال فرصت مناسب و محل مناسب برای حمله به کندو هستند.
معمولا در کندوهای ضعیف و کندوهایی که نگهبان ضعیف دارند یا به علت کهنه بودن دارای شکاف و سوراخ‌هایی می‌باشند و همچنین کندوهایی که پشت آنها به طور مرتب و محکم بسته نشده باشد حمله و غارت توسط زنبورهای زرد بیشتر است.
بعد از وارد شدن زنبور زرد به داخل کندو، درگیری و نزاع با زنبورهای عسل بو جود می‌آید. چون زنبور زرد جثه و اندام بزرگی دارد بر زنبور عسل غلبه کرده و آن را می‌کشد و قانون جنگل (قوی بر ضعیف غلبه می‌کند) حاکم است.
زنبور زرد بعد از برداشت مقداری عسل از کندو خارج شده با دادن آدرس به دیگر زنبورهای زرد، تعداد زنبورهای زرد حمله‌کننده بیشتر می‌شود و کندو کم‌کم به غارت می‌رود به همین صورت نوبت به کندوهای دیگر می‌رسد و باعث نابودی زنبورستان می‌شود.
مشاده شده در اثر درگیری جلوی دریچه پرواز اجساد زنبورهای عسل بیشتر بوده و ممکن این زنبورهای زرد هم تلف شوند. با تلفات زنبورهای زرد جمعیت آنها کاهش می‌یابد و آنهایی که در لانه خود باقی مانده‌اند قدرت تکثیر نخواهند داشت و به دلایل مختلف در اثر کاهش جمعیت به مرور زمان از بین خواهند رفت.
در کندویی جمعیت زیاد و نگهبانان باهوش و قوی داشته باشد زنبور زرد می‌تواند وارد کندو شود.
اگر به هر دلیلی زنبور زرد وارد کندو شده باشد کشته می‌شود و فرصت آدرس دادن به زنبورهای زرد دیگر را نخواهد یافت. زنبور زرد در ادامه جستجوی خود جهت یافتن غذای مناسب استوانه پلاستیک را در اطراف کندو شناسایی کرده و آن را بررسی می‌نمایند.
باید توجه داشته که دهانه استوانه به شیره آغشته باشد تا جذب زنبور‌های زرد را در لحظات اولیه افزایش دهد.
با تغذیه زنبور زرد از شیره استوانه بلافاصله پرواز کرده با دادن آدرس به دیگر زنبورهای زرد تعداد آنها افزایش می‌یابد و بعد از مدت کمی برای برداشت شیره به استوانه داخل می‌شوند.
بعد از برداشت شیره برای برای بیرون آمدن پرواز کرده در اثر برخورد به دیواره استوانه ممکن است به داخل شیره افتاده و بال‌های زنبور زرد خیس می‌شود و قدرت پرواز نداشته باشد و غوطه‌ور شود و تعداد کمی از زنبورهای موفق به پرواز و بالا آمدن از استوانه می‌شود چون دیواره استفاده صاف و صیقل بوده در نزدیکی دهانه استوانه لیز خورده و به داخل سقوط می‌کنند و ممکن است در اثر سقوط به زنبورهای دیگر برخورد کرده و آنها را نیز غرق نمایند.
در اثر ماندن چند عدد زنبور داخل استوانه زنبورهای بیرونی با مشاهده آنها رغبت و علاقه زیادی برای وارد شدن به داخل استوانه از خود نشان می‌دهند.ولی چند عدد زنبور موفق به خروج از استوانه شده و باعث شده است مبارزه با این روش جواب داده و معنی‌دار باشد، چون بعد از خروج از استوانه به دیگر زنبورهای همنوع خود آدرس داده و آنها را به طرف استوانه مرگ می فرستند و این چرخه تکرار می‌شود.
بعد از افزایش تلفات زنبورهای زرد داخل استوانه بهتر است آنها را خالی کرده و هر ۱۵ روز آب شکر داخل استوانه را عوض بکنید چون در اثر ماندن مدت زیادی آب شکر در داخل استوانه، بوی بد و نامطبوع ایجاد می‌شود که مورد پسند زنبورهای زرد قرار نمی‌گیرد و ممکن است مگس و دیگر حشرات جمع شوند.

این روش مبارزه در سه روستا به ترتیب آغجه کهل، جبینید، دلو حسن اجرا شده که مجموع تلفات زنبورهای زرد فقط در روستای جبینید بیش از ۴۰۰۰ عدد بوده است. باید توجه داشت در مناطق سردسیر تلفات زنبورهای زرد در هفته‌های آخر کمتر می‌باشد.
تلفات زنبوران عسل که در جدول مشاهده می‌کنید در اثر درگیری و نزاع با زنبوران زرد بوده که در اثر اختلال حواس و گیجی داخل استوانه پلاستیکی افتاده‌اند و برای برداشت شیره از استوانه نبوده است.

زمان و دمای مناسب مبارزه با زنبور زرد
زمان مناسب مبارز با زنبور زرد ۱۵ مهر الی ۳۰ آبان می‌باشد.
اگر زودتر از ۱۵ مهر از این روش استفاده شود به دلیل اینکه هوا گرم‌تر احتمال تلف‌شدن زنبورهای زرد وجود دارد و همچنین از ۳۰ آبان به بعد هوا خنک‌تر شده و رو به سردی است و تلفات زنبور زرد معنی‌دار نیست.
زنبور عسل در دمای کمتر از ۱۶ درجه سانتی‌گراد نمی‌تواند فعالیت داشته باشد و طبیعتاً زنبورهای عسل بعد از برداشت عسل اضافی اقدام به باریک کرده دریچه پرواز خود می‌نمایند و در این زمان زنبورهای زرد با شناختی که از نحوه زندگی زنبورهای عسل دارند به دلیل اینکه در طبیعت منبع غذایی برای تغذیه و ادامه حیات آنها تمام شده است نزدیک کندوهای زنبور عسل می‌شوند.

نتایج اقتصادی مبارزه با زنبور زرد
روش جدید مبارزه مکانیکی با زنبور زرد نسبت به روش‌های قدیمی موثر و مفید می‌باشد.
تا به حال زنبورداران کشور جهت مبارزه با زنبور زرد به دلیل نداشتن راهکار و روش مناسب با مشکل جدی مواجه بودند. طول مبارزه در روش‌های قبلی بر حسب تعداد روز حدود ۱۸۰روز می‌باشد.
در حالی که طول مبارزه بعد از اجرای این روش بر حسب تعداد روز از ۱۸۰ روز به ۳۰ روز کاهش پیدا کرد.
میزان خسارت مالی بر فرض اینکه بتوانیم ۵۰% تلفات کندوهای زنبور عسل را در هر زنبورستان کاهش دهیم و با در نظر گرفتن قیمت تقریبی هر کندو ۶۰ هزار تومان خسارت مالی در هر کندو ۳۰ هزار تومان خواهد بود، در یک زنبورستان ۱۰۰ کندویی میزان خسارت ۳ میلیون تومان می‌گردد.
میزان کاهش خسارت مالی و صرفه‌جویی ذکر شده در شرح وضع موجود حاصل از ین روش در یک زنبورستان ۱۰۰ کندویی ۳ میلیون تومان برآورد شده است. میزان تغییرات بعد از اجرای پیشنهاد زیاد بوده و کاملا مطلوب و قابلیت و سهولت و سادگی در دسترسی به خدمات از طرف ارباب رجوع رضایت بخش می‌باشد.

روش های قدیمی مبارزه با زنبور زرد
از زنبورهای زرد در کتاب‌های مختلف و مقالات علمی به عنوان دشمنان زنبور عسل یاد کرده‌اند. در سال های گذشته روش‌های مختلفی در خصوص مبارزه با زنبور زرد اجرا نموده‌اند که موثر واقع نشده است.
یکی از روش‌هایی که بیان شده است به شرح زیر است:
با گذاشتن یک گلدان در جلوی لانه زنبور زرد و با قرار دادن یک تکه گوشت یا جگر در داخل گلدان، بعد از تجمع زنبورهای زرد روی گوشت یا جگر به وسیله شعله یا آتش ملایم در اثر حرارت دادن بال‌های زنبورهای زرد سوخته و از بین می‌روند.

روش دیگری که بیان شد به شرح زیر است:
از بین بردن لانه‌های زنبورهای زرد در اطراف زنبورستان

مقایسه روش‌های قدیمی با روش جدید مبارزه با زنبور زرد
روش‌های مبارزه قدیمی به دلایل زیر مقرون بصرفه و بعضاً ممکن نمی‌باشد. لانه‌های زنبورهای زرد در جاهایی هستند که شناسایی تمامی آنها برای یک زنبوردار مقدور نمی‌باشد.
معمولاً لانه‌های زنبورهای زرد در لای سنگ‌ها، داخل شیارها، در قاعده بوته‌ها و در جاهای پنهان و دور از دید چشم می‌باشد.
هزینه روش‌های قدیمی نسبت به روش جدید بیشتر است.
احتمال آتش‌‌سوزی در اثر استفاده از شعله و آتش وجود دارد.
بایستی حداقل یک نفر روزانه وقت خود را صرف این کار بکند.
تعداد تلفات زنبورهای زرد در روش‌های قدیمی نسبت به روش جدید کمتر است.

مزایای روش مبارزه جدید
در این روش درصد زنبورهای عسل کمتر از ۲% می‌باشد.
مقرون به صرفه‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش مبارزه با زنبور زرد است.
زمان به کار بردن و مدت زمان مبارزه، مناسب و کمتر است.
با توجه به سادگی این روش، امکان استفاده برای همه زنبورداران فراهم می‌باشد.
امید است با مطالعه مطالب فوق زنبورداران محترم بتوانند با اجرای این روش مبارزه گامی موثر در کاهش تلفات زنبورهای عسل و کاهش تولید و نابودی زنبورستان‌ها در بردارند.

مبارزه مکانیکی زنبور زرد
یکی از آفات مهم این صنعت زنبورداری زنبور زرد می‌باشد. مبارزه با زنبور زرد باعث پیشگیری از غارتگری و تلفات زنبورهای عسل شده و به دنبال آن کاهش خسارت و جلوگیری از بین رفتن زنبورستان‌‌ها می‌شود.
با توجه به اینکه روش مبارزه مکانیکی و مواد مورد نیاز آسان‌تر و کم هزینه‌تر است، تمام زنبورداران می‌توانند با اجرای این روش باعث افزایش جمعیت زنبور عسل شده و در نتیجه افزایش تولید را داشته باشند.
با توجه به سادگی این روش پیشنهادی تمام زنبورداران می‌توانند از این روش به نحو مطلوب که مقرون به صرفه‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش مبارزه با زنبور زرد می‌باشد استفاده کنند.
این روش بدون استفاده از مواد شیمیایی بوده و در حفظ محیط زیست بسیار مؤثر می‌باشد.
این روش با استفاده از دانش بومی با کمترین امکانات در حداقل زمان بیشترین بازدهی را دارد و برای اولین بار در کشورمان در منطقه آذربایجان شرقی اجرا شده و نتیجه مثبت و رضایت بخشی را بدست آورده‌ایم.

مواد مورد نیاز
آب شکر یک به یک به مقدار نیم لیتر
ظروف پلاستیکی استوانه‌ای شکل (ظرف خالی نوشابه ۱/۵لیتری ۳ تا ۵ عدد)
نخ سفید برای آویزان کرده به مقدار لازم
چند عدد چوب یک متری
مقدار کمی موم

روش مبارزه با زنبور زرد :

هر زنبوردار بعد از تهیه مواد مورد نیاز به روش زیر عمل نماید:
با بستن نخ به طول نیم متر در دهانه استوانه پلاستیکی به فاصله یک متری از دریچه پرواز کندوها آویزان کنید.باید توجه داشت ظرف، جلو دریچه پرواز زنبورها را مسدود نکند چون ممکن است در اثر ورود و خروج زنبورهای عسل برخورد کرده و به آنها آسیب برساند بهتر است ما بین دو کندو باشد.
بعد یک لیوان شکر به داخل استوانه ریخته و مقدار کمی موم اضافه می‌کنیم آب شکر داخل استوانه نباید بیشتر از نیم لیتر باشد به دلیل اینکه فضای خالی یا ارتفاع بالای آب شکر کم شده و زنبور زرد به راحتی می‌تواند پرواز کند و از داخل استوانه خارج شود و تعداد تلفات زنبور زرد کاهش می‌یابد.
در نمونه‌هایی که مقدار کمی موم اضافه کرده بودیم تعداد تلفات بیش از نمونه‌های دیگر بود و نتیجه گرفتیم بوی موم جذب بیشتر زنبورهای زرد می‌شود.برای نصب ظروف پلاستیکی می‌توانیم ر پشت کندوها به فاصله یک تقریبی یک‌متری و یا در روی کندوها در ارتفاع ۱ متری نیز با درست کردن آویز به وسیله چوب بکار ببریم و به ازای هر ۲۵ کندوی بومی یک عدد استوانه پلاستیکی کافی است.

منبع : مبارزه مکانیکی با زنبور زرد (عباس زاده، سجاد